De rijtjeswoningen 1907-1910 – 4

De Frederikstraat even

De tekeningen bij de bouwaanvraag voor Frederikstraat 10-36 dateren uit 1908. Ze zijn gemaakt door Reinier Bordewijk (1887-1937), bouwkundige uit Rotterdam. Zijn handtekening staat onder de tekening en de stijl ervan, met name het schrift, wijkt wat af van wat meestal bij baas Hoek werd geproduceerd. De gevels zijn echter typerend voor de panden die er in de zijstraten werden neergezet. Bordewijk was in 1908 nog maar 21 jaar en net als Otto Dicke nog student en volontair op het kantoor van Gerrit van Hoek. Het is dan ook geen wonder dat baas Hoek deze rij eveneens bouwde.

De complete rij van 14 woningen

Jan Blok verkocht het terrein begin 1909 aan diezelfde Reinier Bordewijk en nog dat jaar waren de huizen af. Daarna nam Gerrit van Hoek het hele blok in 1910 van hem over en verkocht ze in de jaren daarna per stuk aan nieuwe eigenaars. Hopelijk maakte Reinier er wat winst op.

Plattegronden van de twee typen woningen

Het waren net wat grotere huizen dan die in de Hendrik- en Sophiastraat. De kamers waren wat breder en langer, er zat geen alkoof in en er zat een serre achter, onder een balkon. De voorkamer heet op de plattegrond de Salon en het huis heeft een echte Vestibule en een ruime trapopgang daarachter. De keuken is dan wel inpandig en niet in een aanbouw, maar hij is eveneens breder en dieper dan elders. Op de verdieping zijn naast de open zolderruimte twee slaapkamers en een ‘logeerkamer’; ook iets dat je niet in de gewone arbeidershuizen vindt. Het is geen Emmastraat plattegrond, maar hij is ruimer dan de rest van de rijtjeswoningen.

Reconsructie van de typen huizen naar de originele tekening

De rij wordt in de Zuidhollandse Monumenten Inventarisatie (ZMI) beschreven als “eenlaagswoningen met een mansardedak parallel aan de straat” met “steekdaken” boven de “erkers met balkons met afgeschuinde hoeken of rechthoekig. In het laatste geval tegen elkaar aangebouwd.” Boven de erker is de gevel ‘risalerend’ (vooruitspringend) met wolfsgevel of recht afgesloten met een tentdak. Als je echter goed kijkt wijkt de huidige situatie, die wat bouw bedreft niet gewijzigd is, af van de tekening. Tijdens de bouw heeft baas Hoek de nodige nogal ingrijpende besluiten genomen.

Op deze foto van dichtbij (ca 1987) is te zien hoeveel variatie er in de balkonhekken te zien is, maar dat de balkondeuren nog overal hetzelfde zijn

De balkons en hun hekken van de rechthoekige erkers zitten, net als de erkers, tegen elkaar aan. De deuren met hun ramen ernaast zijn nu bij alle balkons hetzelfde, hoewel ze inmiddels dikwijls zijn gemoderniseerd met een andere roedeindeling. In enkele bovenramen zit nog wel glas-in-lood, maar met die modernisering is dat elders wel verdwenen. Veel van de balkonhekken zijn ook nogal rigoreus aangepakt. Op de begane grond zit nog wel wat meer origineel glas-in-lood, plus wat aangepast glas-in-lood in een eenvoudiger vorm. Er is zelfs een voordeur die een middenpaneel van deze ruitjes heeft. Het opvallendst is dat de ingang op de begane grond, de voordeur dus, is gespiegeld in vergelijking met het originele ontwerp. Het raampje naast de deur zit nu aan de kant van de erker en niet naast dat van de deur van de buren.

De kleuren van de entree van nummer 10

Deze kant van de Frederikstraat staat erom bekend dat hij nog tamelijk authentiek is, maar hierboven en aan de foto’s hebt u kunnen zien dat dat nogal tegenvalt. Hoe de staat van de huizen is weet ik niet, maar ik vond het altijd leuk op te zien dat de kleuren van het houtwerk van nummer 10 het olijfgroen laten zien waarvan schilders zeggen dat dat op meer huizen in de wijk moet hebben gezeten.

Wordt vervolgd

Naar boven