Waarom kan het in Leiden wel?
In 2021 schreef ik in mijn blog Apud Thuredrech een stuk onder de titel Kijk eens naar Nieuw Krispijn. Dat leverde toen wat reacties op, waarvan met name die van John Steegh, onder andere ex-wethouder van Leiden, nu secretaris van het Historisch Platform Dordrecht, opviel. Ik was toen nog niet echt diepgaand met de wijk bezig (dat kwam pas in september 2023) maar ik zocht zijn reactie nog eens op na de slappe afwijzing om van Krispijn een beschermd stadsgezicht te maken door onze daarover gaande wethouder. Ik geef u Johns commentaar letterlijk:
De verloedering van na-oorlogse, en zelfs van voor-oorlogse wijken komt overal in Nederland voor. Om die reden is in Leiden de hele zuidelijke schil tot beschermd stadsgezicht verklaard, ook al komt daar geen toerist. Voor de rest van de stad heeft de Historische Vereniging Oud-Leiden een speciale commissie ingesteld, “Niet-beschermd Leiden” die met argusogen de ontwikkelingen in Leiden-Noord, Lage Mors, Transvaal en zelfs Merenwijk volgt en sloopactiviteiten die de spuigaten uitlopen bij de gemeente signaleert. Zo’n commissie kan Dordrecht ook wel gebruiken, met oud-aannemers, oud-raadsleden en oud-corporatiebestuurders die daardoor genoeg kennis van zaken hebben om de echt interessante, beeldbepalende panden eruit te halen en te beschermen. Idee?
Ik vond en vind dat een goed idee. Mijn blogs kunnen voor zo’n commissie een goed uitgangspunt zijn. Kunnen mijn lezers het daarmee eens zijn? Laat het dan weten via de contact-pagina van de Krisisinkrispijn website. Graag!
Ga ook eens bij die Leidse commissie kijken.
20.6.2024, 13.00 uur
——————–
Beschermd stadgezicht Krispijn niet haalbaar?
Het antwoord van de gemeente op het beschermd stadsgezicht maken van de wijk Krispijn was het volgende:
De gemeente begrijpt de wens om meer gebieden met een bijzondere bouwgeschiedenis of uitstraling te beschermen. Het aanwijzen van een wijk als beschermd stads- of dorpsgezicht vergt een proces waar capaciteit voor moet worden ingezet. Ook na aanwijzing moet er capaciteit zijn op het handhaven van de kaders die zijn vastgelegd. Het aanwijzingsproces vraagt om participatie en draagvlak, ook voor de consequenties die dat met zich meebrengt. De gemeente wil zich inzetten om de bewoners te inspireren en uitleg geven over de cultuurhistorische aspecten van een wijk, maar het beschermen door aanwijzen lijkt voor nu niet haalbaar.
Er zijn dus geen mensen die voor het aanwijzen kunnen zorgen en als het zover zou kunnen komen dan zijn er geen mensen die het proces daarna kunnen begeleiden. En Monumentenzorg dan? De Welstandscommissie? De Omgevingsdienst? Kunnen die dat niet aan? Hebben ze te weinig mensen? Of niet genoeg kennis? Is er geen geld om meer personeel aan te nemen? Is er te weinig ervaring onder sollicitanten?
En hoe stelt de gemeente zich voor om de bewoners te inspireren? Ik ben daar al 10 maanden mee bezig en krijg steeds meer weerwoord en steun. Kan de gemeente daar wat mee? Ik ben historicus en doe onderzoek naar de geschiedenis van de wijk en zijn woningen. Ik heb verstand van architectuur al ben ik geen super-deskundige. Ik geef daarbij al die tijd al uitleg over de cultuurhistorie van de wijk, dat gebeurt dus al. De gemeente mag daar gebruik van maken: lees mijn blogs en je bent bijgepraat.
Wat een dooddoener van een antwoord!
Henk ’t Jong
18.6.2024, 21.00 uur
Er is een brief onderweg naar wethouder Maarten Burggraaf.
19.6.2024, 11.25 uur
—————
Beschermd stadsgezicht Nieuw-Krispijn-Oost in de Raad
Begin juni 2024 was er een vergadering van de raadscommissie over het Ontwerp Wijzigingsbesluit Omgevingsplan Cultureel Erfgoed. Dat plan is een gevolg van het invoeren van de Omgevingswet in Nederland op 1 januari van dit jaar. Die wet geldt natuurlijk ook in Dordrecht. De gemeente moet nu “alle bestemmingsplannen, verordeningen, regels van het Rijk en het gemeentelijke beleid gaan omzetten naar het nieuwe omgevingsplan. In 2032 moet het omgevingsplan helemaal klaar zijn.” Dat is natuurlijk nogal een klus, maar positief is dat zulke zaken als Verwaarloosd Erfgoed, waar mijn eerdere Laatste nieuws pagina over ging, nu aangepakt gaan worden. Dat betekent niet dat we nu al moeten juichen, want zulke processen verlopen altijd zeer stroperig.
Het Historisch Platform Dordrecht heeft met de Vereniging Oud-Dordrecht, Erfgoedvereniging Heemschut en de Stichting Illustre Dordracum (bekend is hun Historisch Informatiepunt Augustijnenhof) eerder een gezamenlijk zienswijze op het voorlopige plan opgesteld. Ze vinden voornamelijk dat de plannen van de gemeente wel wat ambitieuzer kunnen. Één van de zaken die ze voorrang willen geven is het instellen van een beschermd stadsgezicht (BSG) voor Krispijn, naast de al bestaande van de Binnenstad en de 19e eeuwse Schil. Ze verwoordden het zo:
Te overwegen is om te bezien of niet meer wijken dezelfde status verdienen als de twee Beschermde Stads- en Dorpsgezichten. Te denken valt aan een wijk als Oud-Krispijn en het oudste deel van Nieuw-Krispijn.
Dat is natuurlijk een beetje voorzichtig gesteld en in een diplomatieke taal die ik niet snel zou gebruiken. De voorzitter van het platform, Arjan de Zeeuw, schreef wat pittiger over het BSG:
Concreet verdient een wijk als Krispijn, de eerste stadsuitleg buiten de Schil, bescherming door aanwijzing als beschermd stadsgezicht. Het is een typerende wijk met een rijke bouwhistorie, waar verwaarlozing en verrommeling van de woningvoorraad en het straatbeeld dreigt. De gemeente wil hier inspireren en uitleg geven, maar wij doen een oproep op uw raad om hier een stap verder te gaan en de wijk te beschermen.
Vanmiddag 18 juni 2024 zal in een raadsvergadering ‘ten stadhuize’ onder andere de visie worden behandeld van de erfgoedinstanties en de culturele clubs die daarbij aangesloten zijn. Ik ben heel benieuwd hoe B&W en de Raad hierop zullen gaan reageren. Ik ben in ieder geval al heel blij dat ik dit met mijn website en blogs heb helpen bereiken.
U zult hier uiteraard op de hoogte worden gehouden van de verdere ontwikkelingen.
Henk ’t Jong
18.6.2024
PS Ik had dit voorlopige antwoord van wethouder Maarten Burggraaf nog niet gezien. Het is niet bemoedigend:
Inzake de wijk Nieuw Krispijn Oost is geen extra inzet mogelijk. Het initiatief moet bij de wijk zelf liggen. Voor het beantwoorden van vragen die uit het initiatief voortkomen zijn wel enkele uren beschikbaar.
Hoe bedoelt hij ‘initiatief vanuit de wijk’? Wat denkt hij dat ik al sinds september 2023 aan het doen ben? En aan wie kan ik dan een paar vragen waarover stellen en hoeveel uren heeft hij/zij dan tot zijn/haar beschikking om ze te beantwoorden? Bijvoorbeeld: kan Krispijn een beschermd stadsgezicht worden? Ja/nee?
————————-
Aanwijzing als beschermd stadsgezicht is een optie
Precies een jaar geleden meldde ik bij de door Historisch Platform Dordrecht net opgerichte werkgroep Verwaarloosd Dordts Erfgoed mijn project over Nieuw-Krispijn aan. Mijn informatie was toen nog gebaseerd op de vijf blogs die ik toen in september-november 2021 op mijn Apud Thuredrech blog had geplaatst . Ik sloot dat serietje af met de belofte en hoop:
Ik wil dit blog verspreiden naar allerlei Dordtse instanties en Dordtenaren om te kijken of er ‘draagvlak’ is (ik lijk wel een ambtenaar…) voor een betere bescherming van een stuk Dordts erfgoed, waar men tot nu toe nauwelijks naar heeft omgekeken.
Ik ben benieuwd.
Daar kwam eigenlijk erg weinig reactie op al heb ik toen wel een gesprek gevoerd met mensen van de vereniging Oud-Dordrecht. En natuurlijk was Monumentenzorg op de hoogte van mijn bezorgdheid. Er waren genoeg vrienden en kennissen die het volkomen met me eens waren, maar er kwam eigenlijk niets van de grond.
U weet dat ik de website waarop u dit leest ben begonnen toen die zomer van 2023 de ‘gele panelen-kwestie’ aan de Mauritsweg losbarstte. Dat was voor mij de druppel die de emmer deed overlopen. Lokaal heeft die start van Krisisinkrispijn best veel publiciteit opgeleverd en mij gesterkt in het doen van meer en diepgaander onderzoek. De resultaten daarvan heb ik in inmiddels 34 blogs bekend gemaakt. En ik ga nog even door.
Naast een soort inventarisatie van zorgwekkende situaties zijn de blogs ook stukjes historie. De geschiedenis van dit deel van de wijk, die nooit goed is onderzocht, is tegenwoordig een stuk beter bekend. De groei van de bebouwing, de invloed van de ontwerper-bouwers en de bouwstijlen van de huizen zijn nu ook duidelijker. En er zijn nog meer typen onderzoek mogelijk. Daar zult u in de toekomst ook nog het nodige over lezen.
Intussen heeft de werkgroep Verwaarloosd Dordts Erfgoed alle aanmeldingen verwerkt en er een lijst van 12 bedreigde monumenten zowel in de binnenstad, als in de 19e eeuwse schil en het ‘buitengebied’ over uitgebracht. 16 april 2024 kwam de lijst op internet en ik las hem de volgende dag. Wie beschrijft mijn verrassing toen ik las dat mijn bijdrage ook in de lijst staat. Hier kunt u het hele rapport lezen maar ik geef hieronder de tekst over Nieuw-Krispijn-Oost:
De naam Nieuw Krispijn zet ons eigenlijk op het verkeerde been: het is het oudste deel van Dordrecht ten zuiden van de spoorlijn, in de bocht naar het zuiden. Voor betere bescherming is volgens de werkgroep alle aanleiding, want het is een sfeervolle buurt met verrassende, maar vaak onderkomen panden, of zo ingrijpend gemoderniseerd dat het oorspronkelijke karakter met mooie architectonische details verloren dreigt te gaan of al is gegaan. De buurt is dan ook terecht genomineerd. Wat er staat is een caleidoscoop van neo-stijlen met een zweem van Jugendstil en ook vroege Woningwet-bouw in Amsterdamse Schoolachtige baksteen-architectuur. Kortom: een onderschat buurtje dat meer aandacht verdient en dat ook recent krijgt door acties van een van de buurtbewoners die er zelfs een aparte website voor heeft opgezet: KrisisinKrispijn.nl. Die site raakt gevuld met interessante details over nu en hoe het was en toont daarbij aan dat veel mooie details verdwenen zijn en nog verder dreigen te verdwijnen.
De werkgroep meent dat er alle aanleiding is voor een betere inventarisatie van wat er nog aan pareltjes is en ziet hier een rol voor de gemeente weggelegd, samen met de buurt. Aanwijzing als beschermd stadsgezicht is wat de werkgroep betreft een optie.
De buurt stamt grotendeels uit de periode 1890-1920 (moet zijn 1930, HtJ). Behoudens enkele panden in de Willemstraat en de Alexanderstraat en één pand op de Mauritsweg staan er geen officiële monumenten, de wijk als zodanig is evenmin beschermd.
Leuk hè?
Nou eens kijken wat de gemeente gaat doen.
Henk ’t Jong
17.4.2024, 14.55 uur